Украина президенті Владимир Зеленский Львовта БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерришпен және түрік көшбасшысы Реджеп Тайип Ердоғанмен кездесті. Негізгі тақырыптар — Запорожье АЭС жағдайы және Ресей-Украина келіссөздерінің келешегі болды деп жазады BBC.

Баспасөз конференциясындағы басты тақырыптар

Келіссөздерден кейінгі бірлескен баспасөз мәслихатында Ердоған Анкара «Украина жағында» екенін айтты. Түркия — НАТО-ның басқа мүшелеріне қарағанда — Ресеймен экономикалық байланыстарды үзбеді және Украинаға қарсы агрессияны айыптағанымен санкцияларға қосылмады, дегенмен соғыс жағдайында Қара теңіз бұғаздарын жапты.

Зеленский мен Гутерреш келіссөздердің қажеттілігін мәлімдеді.

Алайда Украина президенті Ресеймен тікелей келіссөздер Ресей әскерлері заңсыз басып алынған барлық аумақтардан шыққан кезде ғана мүмкін болатындығын атап өтті.

Ердоған жақын арада Ресей президенті Владимир Путинмен Украина мен Ресей арасындағы тұтқындармен алмасу туралы келісуге дайын екенін білдірді. Түркия президенті сонымен бірге Путинмен осы өтіп жатқан келіссөздердің нәтижелерін талқылауға ниетті екенін айтты.

БҰҰ Бас хатшысы Запорожье АЭС айналасындағы аймақты демилитаризациялауға шақырды. Ол МАГАТЭ миссиясы Ресей басып алған Запорожье АЭС-іне тек Украинаның басып алынбаған аумағы арқылы бару керек деп келісті. Гутерреш АЭС-тің зақымдануы «өзін-өзі өлтіру» болатынын айтты, ал Ердоған «тағы бір Чернобыль» қаупі төніп тұрғанын мәлімдеді.

Баспасөз конференциясындағы тағы бір жаңалық: украиналық БАҚ-тың хабарлауынша, Гутерриш 53 украиналық әскери тұтқынның өмірін қиған Еленовкадағы жарылыс фактілерін анықтау миссиясының басшысы ретінде Бразилиядан генерал тағайындалады деп мәлімдеді.

Гутерришпен не туралы сөйлесті

Келіссөздер күні бойына жалғасты. Зеленский кездесу туралы өзінің Телеграмында жазды. Біріншіден, оның айтуынша, олар «астық бастамасын іске асыру бойынша үйлестіруді жалғастыру» туралы уағдаласты және «оны дамытудың ықтимал бағыттарын» талқылады.

22 шілдеде Стамбулда БҰҰ мен Түркия президентінің бастамасы бойынша Украинаның үш портынан, соның ішінде Одессадан астық экспортын ашуға мүмкіндік беретін келісімдерге қол қойылды. Жеткізу Ресей шапқыншылығы басталғаннан кейін тоқтады. Делдалдар екі бөлек келісімге қол қойды, біреуі Украинамен, екіншісі Ресеймен. Осыдан кейін қауіпсіздік дәліздері бойынша екі жаққа да кеме қатынасы қайта жанданды — Киевтің айтуынша, 18 тамызға дейін Украина порттарынан 25 кеме шықты.

Гутерриш бірлескен баспасөз мәслихатында БҰҰ қыс мезгіліне осы жеткізілімдердің көлемін арттыруға көмектесетінін айтты.

Екіншіден, Зеленский мен Гутерриш «украиндықтарды заңсыз және мәжбүрлеп депортациялау», украин әскерлері мен дәрігерлерін тұтқындаудан босату туралы айтты, деп жазды Украина президенті.

Үшіншіден, оның айтуынша, «Запорожье АЭС-індегі Ресейдің ядролық шантажы тақырыбына ерекше назар аударылды».

Агрессордың бұл саналы терроры жаһандық апатты салдарға әкелуі мүмкін. Сондықтан БҰҰ осы стратегиялық объектінің қауіпсіздігін, оның демилитаризациясын және Ресей әскери күштерінен толық босатылуын қамтамасыз етуге міндетті,

деп талап етті Зеленский.

Украина президентінің сайтындағы коммюникеде айтылғандай, олар БҰҰ Бас хатшысымен МАГАТЭ-нің Запорожье АЭС-ке ықтимал миссиясының параметрлерін келісті және ол «басқыншылардан азат аумақ арқылы заңды түрде жүзеге асырылуы керек».

Ресей өкілдері бұған дейін МАГАТЭ делегациясы майдан шебінен өтуге тырысса, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ете алмайтындықтарын айтқан.

Ресей мен Еуропадағы ең ірі атом электр станциясы орналасқан Энергодардағы оккупациялық билік украин армиясын оқ жаудырды деп айыптайды. Украинаның айтуынша, Ресей әскери күштері өздері басып алған аумақтарды Украинаны станциядан электр қуатынан ажыратуға сылтау табу үшін атып жатыр.

Бейсенбіде Зеленский Львовта БҰҰ Бас хатшысы мен Түркия президентін қабылдаған кезде Ресей СІМ Запорожье АЭС айналасын қарусыздандыру туралы ұсыныстарды қолайсыз деп атады. «Оларды жүзеге асыру станцияны одан бетер осал етеді», — деді министрлік өкілі Иван Нечаев.

Ресей Қорғаныс министрлігі таңертең Гутерриш пен Ердоған Львовта жүргенде украиндықтар Запорожье АЭС-ін атқылап, арандатулар дайындап жатыр деп мәлімдеді.

Ердоғанмен не туралы сөйлесті

Зеленский Ердоғанмен келіссөздер туралы БҰҰ Бас хатшысымен кездесуде жазғандай жазды — олар «астық бастамасын жетілдіру мүмкіндігі» мен «Ресейдің астықты жаппай ұрлауы», сондай-ақ Запорожье АЭС және Ресей тарапынан «ядролық шантаж» төңірегіндегі жағдайды талқылады. Сонымен қатар, «қорғаныс саласындағы өзара іс-қимыл мәселелерін қозғады» — Украина президенті нақты не екенін нақтыламады. Ол Түркия президентінің сапарын «осындай қуатты елдің қолдауы салмақты месседж» деп атады.

Түрік БАҚ-тары Ердоған Зеленскийге Путинмен кездесуді ұйымдастыруды ұсынуы мүмкін деп хабарлады. Түркия басшысы бұрыннан келіссөздер үшін делдал ретінде өзін және өз елін ұсынып келеді.

BBC News Украина хабарлағандай, Түркия мен Украина президенттері кездескен Львовтағы Потоцкий сарайында жүзге жуық журналист жиналды. Сарайға іргелес аудандар жабылды. Қалада түрік нөмірлері бар автомобильдердің саны едәуір көп болды. Ердоған Украинаға Польша арқылы келді — ол жерге ұшақпен келіп, содан кейін көлікпен жеткен.

Путинмен кездесуден кейін

Ердоған Ресей президентімен екі апта бұрын Сочиде, ал бұған дейін 19 шілдеде Тегеранда кездескен. Төрт сағаттық келіссөздердің қорытындысы бойынша Ресей газын жеткізу үшін рубльмен ішінара төлеу туралы алдын ала келісімдерге қол жеткізілді, Ресей астығын экспорттауға арналған дәліз талқыланды.

Түркия президенті Украинаға Ресей шапқыншылығы басталғаннан кейін алғаш рет келіп отыр.

БҰҰ Бас хатшысы Путинмен келіссөздер жүргізу үшін 26 сәуірде Мәскеуге, содан кейін Киевке барған.

Львовтағы жеке кездесулерден кейін үш жақты келіссөздер басталды: Ердоған, Зеленский және Гутерриш. Түрік және украин БАҚ-тарының хабарлауынша, ол бар болғаны 40 минутқа созылды. Алдыңғылары сияқты, кездесу жабық режимде өтті.

Келіссөздер аяқталғаннан кейін Ердоған «астық келісімін» дамытуға және бұдан кейін де келіссөздерде Ресеймен және басқа да мәселелер бойынша, ең алдымен тұтқындармен алмасу туралы ымыраға келуге тырысатынын айтты.

Түркия мен Украина да бұзылған инфрақұрылымды қалпына келтіру туралы Меморандумға қол қойды. Құжатқа Украинаның Инфрақұрылым министрі Александр Кубраков пен Түркияның сауда министрі Мехмет Муш қол қойды.

Бірінші жоба ретінде түрік тарапы Буча мен Ирпеньді Киевпен байланыстыратын Романовка ауылындағы көпірді қалпына келтіруді қарастырады, деп хабарлайды УНИАН.