Еліміздің көптеген аумағында табиғи апаттар жиі болып тұрады.
Қазақстан аумағының 40%-ы сейсмикалық қауіпті аймақта және 30%-ы техногендік қауіп-қатерге бейім аймақта орналасқан. Осындай дерек келтірген ҚР Төтенше жағдай министрлігі бүгінде 400-ден астам қала мен елдімекен, оларда тұратын 10 миллионнан астам адам қауіпті аймақтарда өмір сүріп жатқанын мәлімдеді, деп хабарлайды Azattyq Ruhy.
Табиғи және геологиялық жағдайлардың алуан түрлілігіне байланысты Қазақстан аумағы табиғи апаттардың көпшілігіне бейім. Олардың бірі — жер сілкінісі. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, жойқын жер сілкінісі сырғыма, сел, өрт, эпидемия сияқты қайталама қауіпті құбылыстар мен процестердің кең ауқымын туғызады.
Бұл мәселеде көп нәрсе уақтылы және сенімді сейсмикалық болжамға, халықты ерте хабардар ету жүйесіне, басқару органдары мен халықтың төтенше жағдайда әрекет етуге дайындығына, ұйымдастырушылық және инженерлік-техникалық іс-шаралар кешеніне байланысты. Қазақстанда сейсмикалық қауіпсіздік саласындағы жұмысты жақсарту жөніндегі жүйелі шараларды әзірлеу үшін 2021 жылы «Сейсмикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша жұмыстың тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар кешені» жол картасы 2023 жылға дейін әзірленді,
деп атап өтті ТЖМ өкілдері.
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, қазіргі сейсмология ғылымы енді цифрлық технологиясыз жұмыс жасай алмайды.
Осыған байланысты, Қазақстан ТЖМ сейсмология институтымен бірлесіп осы салада цифрландыруды енгізу бойынша жұмыс жүргізуде. Қазақстан аумағының 40%-ы сейсмикалық қауіпті аймақта және 30%-ы техногендік қауіп-қатерге бейім аймақта орналасқан. Бұл – 400-ден астам қала мен елдімекендер, оларда 10 миллионнан астам адам тұрады. Өнеркәсіптік әлеуеттің 40%-ы және экономика объектілерінің 50%-ы жоғарыда аталған алаңдарда орналасқан,
деді ТЖ алдын алу департаментінің бастығы Рүстембек Әмрин.
ТЖМ іргелі және қолданбалы жұмыстарды цифрлық технологияларға жаһандық көшіруді жоспарлап отыр. Бұл келесі тармақтарды қамтиды:
- Қауіптердің барлық түрлерін мониторингілеу және алдын алудың цифрлық жобалары;
- Сейсмология саласындағы жасанды интеллектпен жұмыс;
Осылайша, ТЖ алдын алу департаменті ведомствоаралық дағдарыс орталығын құруға кірісуге дайын екенін мәлімдеді.
Сондай-ақ, Рүстембек Әмрин қолданбалы цифрлық жобаларды іске асыру мыналарды қамтитынын айтты:
- Сандық адам қатыспайтын жер сілкінісін бақылау станциялары;
- Институттың деректер орталығында сандық сейсмикалық деректерді жинау және өңдеу;
- Республика өңірлері арасындағы цифрлық ерте хабарлау жүйесі;
- Қауіптің барлық түрлерін сандық модельдеу;
- Сыни объектілерді белсенді түрде ажырата отырып, ведомствоаралық дағдарыс орталығын құру
Сандық сейсмикалық технологиялардың халықаралық хабына мыналар кіреді:
- ХХ ғасырдың жинақталған сейсмикалық білімі негізінде деректер орталығын құру;
- ХХ ғасыр әдістерінен ХХІ ғасырдың цифрлық алгоритмдеріне көшу;
- Цифрлық сейсмодеректер негізінде жаңа ғылыми әдістерді әзірлеу.
