Әсіресе ескі үйлердің үлесі ірі қалаларда көп.
Бұл жайлы «Қазақстан Республикасының 2029 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспарын бекіту туралы» президент жарлығының жобасында жазылған. Сонымен бұл мәселені шешу жоспары да ұсынылған.
Жобада ірі қалалардың тез өсіп, 2023 жылы урбанизация деңгейі 62% жеткендігі жазылған, дейді kursiv.kz.
2000-2010 жылдар аралығында Қазақстанда қала халқының үлесінің салыстырмалы түрде төмен өсу қарқыны байқалды. Алайда, соңғы жылдары урбанизацияның қарқынды өсуі байқалды, ол 2023 жылға қарай 62% жетті. Бұл ретте мұндай өсу Республикалық маңызы бар қалалардың (МБҚ) бақылаусыз өсуімен және басқа қалалардың өсуіндегі теңгерімсіздіктермен қатар жүрді,
делінген құжатта.
Соңғы онжылдықтарда ішкі миграция нәтижесінде ірі қалалардың халқы 5 жылда 21% өсіп, бүгінде 4,7 млн адамға жеткен. Алайда, мұндай күшті өсу инфрақұрылымның тозуымен және оған жүктеменің жоғарылауымен, сондай-ақ экологиялық проблемалардың күшеюімен қатар жүреді.
Сондай проблемалардың ішінде тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесі бар. Орташа есеппен алғанда қаланың бір тұрғынына 25,8 шаршы метр тұрғын үйден келеді екен. Бұл БҰҰ ұсынған 30 шаршы метрлік стандарттан төмен.
Ірі қалаларда тұрғын үйге қол жетімділік мәселесі бар. Пайдалану мерзімі 30 жылдан асатын үйлердің үлесі жоғары. Мәселен, ел бойынша үйлердің 58% 1991 жылға дейін салынған, ал облыс орталықтарында оның үлесі 53% құрайды. Елдегі тұрғын үйдің тағы бір маңызды проблемасы-2 мыңға жуық апатты үйдің болуы (жалпы ауданы 541 мың шаршы метр), онда 30 мыңға жуық адам тұрады,
делінген құжатта.
Бұл мәселе қалай шешіледі?
Жобада көрсетілгендей, 2029 жылға қарай Қазақстандағы қала халқының үлесі кемінде 65% құрайды. Бұл ретте қалаларды (әсіресе облыс орталықтарын) дамыту оңтүстік және оңтүстік-шығыс облыстардың урбандалу деңгейінің ұлғаюына әкеледі. Нәтижесінде, 2029 жылға қарай қалалардың өңірлік стандарттар жүйесіне сәйкес әлеуметтік игіліктермен және қызметтермен қамтамасыз етілу деңгейі 96% құрайды. Осы орайда мемлекет бұл мәселені жалға берілетін тұрғын үй құрылысын қолдау, жалдамалы тұрғын үй құрылысына жеке инвестицияларды тарту арқылы шешпек. Осылайша мемлекет халықты жеке жалға берушілердің «көлеңкесінен шығаруды» көздейді. Сонымен бірге сервистерді дамыту, индустриялық, көліктік, инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымды кеңейту және жаңғырту бойынша ұлттық инфрақұрылымдық жоспар шеңберінде жүйелі шараларды іске асыруды жоспарлап отыр. Мысалы, қалалардың тұрғын үй және коммуналдық инфрақұрылымының көші-қон ағынына дайындығы қамтамасыз етіледі.
Азаматтардың өмірі үшін жан-жақты қолдау мен қолайлы жағдайлар жасау мақсатында тұрғын үй құрылысының моделіне қажетті инфрақұрылыммен, мектептермен, балабақшалармен, медициналық пункттермен және коммерциялық объектілермен бір мезгілде толыққанды шағын аудандармен толық көшу, кейіннен аумақтарды кешенді салудың міндетті стандарттарын пайдалану және енгізу қамтамасыз етіледі. Заңнамалық деңгейде тұрғын үйді жаңарту тетіктері, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы бекітілетін болады,
делінген құжатта.
Сондай-ақ, еліміздің әрбір өңірінде ескі тұрғын үйді қайта жаңартудың өңірлік бағдарламалары іске қосылады және қайта жаңарту бағдарламаларында үлестік құрылыс тетігін қолдану мүмкіндіктері пысықталады. Оған сәйкес ескі тұрғын үй иелері салынып жатқан тұрғын үй объектісінің үлескерлері болып танылады.
Ұлттық Банктің жеке тұрғын үйі жоқ жұмыс істейтін азаматтар үшін тұрғын үй ипотекасының қолжетімділігін арттыруға бағытталған «7-20-25» бағдарламасын іске асыру 2029 жылға дейін жалғасады. Бұл ретте экономикаға проинфляциялық қысымды төмендету және ақша-кредит саясатының тиімділігін арттыру үшін бағдарламаның жыл сайынғы бюджеті 100 млрд теңгемен шектелмек.
