Тәуелсіз кәсіподақтар жүйесі билікке еңбек дауларын шешуге көмектесе алар еді. Жаңаөзеннен мұнайшылар өз талаптарымен келді, сосын қайтты. Дегенмен бұл әлі бәрі тынышталды деген сөз емес.
Белгілі саясаттанушы Досым Сәтбаев кәсіподақтар мұндай оқиғалардың және басқа да көптеген әлеуметтік қозғалыстардың алдын алар еді дейді. Ол өзінің Facebook парақшасында былай деп жазады:
Экономика – олигархтарға!
30 жыл бойы билік барлық саладағы тәуелсіз кәсіподақтарды мақсатты түрде жойып, экономиканы олигархтарға, ұлттық компанияларға, квазимемлекеттік құрылымдарға және дәл осы билікке жақын болғандардың бәріне таратып келді.
Соның салдарынан жұмысшылар, оның ішінде мұнайшылар, өз құқықтарын қорғаудың сенімді құралынан айырылып, өз проблемаларымен жалғыз қалды.
Күшті кәсіподақтары бар елдерде көптеген мәселелер келіссөздер үстелінде шешіледі, онда шенеуніктер мен бизнес барлық нақты тұжырымдалған талаптарды тыңдауға міндетті. Ал келіссөздер сәтсіз болған жағдайда ғана кәсіподақтар халықты митингке шығарады, мұнда да егер бұл басқа адамдардың өміріне қауіп төндірмесе, оларға ешкімнің кедергі жасауға құқығы жоқ.
Бір ғана амал
Сондықтан билік өкілдеріне таң қалудың қажеті жоқ, себебі халықта өз мәселесін айтудың бір ғана амалы қалды – алаңдарға шығып, билікке талап қою. 2011 жылы Жаңаөзенде солай болған. Қазір болып жатқан жағдай да осы. Болашақта да осылай болады. Бұған баяғыдан биліктің өзі себепкер. Және олар оның салдарын әлі ұзақ көреді.
Кәсіподақтар мен бұқаралық ақпарат құралдарынан бастап партияларға дейін көптеген тәуелсіз институттардың пайда болуына және дамуына мүмкіндік бермей, үкіметтің жағдайды осылай басқарып отырмыз деп ойлауы – ақымақтық. Бұл – өзін-өзі алдау, өйткені бәрі ерте ме, кеш пе, тығырықтан шығудың жолын таппай, қазанды жарып жіберген әлеуметтік бумен аяқталады.
