Ирактың солтүстігіндегі археологтар шамамен 2700 жылдық жартастағы суреттерді тапты.
Оларды «Ислам мемлекетінің» содырлары (ұйым террористік деп танылған және көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстанда тыйым салынған) 2016 жылы бұзған ежелгі Машка қақпасын қалпына келтірумен айналысатын америкалық және ирактық зерттеушілер тобы тапты.
Бірақ қақтығыс жылдарында көптеген археологиялық орындар соғыс немесе вандализм салдарынан тоналды, қирады немесе бүлінді.
Ежелгі суреттер
Сегіз мәрмәр рельефте соғыс көріністері, жүзім сабақтары және пальмалар бейнеленген.
Олар біздің дәуірімізге дейінгі 705-681 жылдар аралығында ежелгі Ниневия қаласын басқарған Ассирия патшасы Сеннахерибтің билігінен басталады, деп мәлімдеді Ирактың көне заттар мен мұралар жөніндегі мемлекеттік кеңесі.
Ассирияның қуатты патшасы өзінің әскери жорықтарымен, соның ішінде Вавилонға қарсы тарихта із қалдырды. Ол сондай-ақ қаражатты аямай, өзінің астанасы Ниневияны кеңейтті.
Ирак археологиялық тобының жетекшісі Фадель Мұхаммед Ходр AFP агенттігіне жәдігерлер бір кездері оның сарайын безендіріп, содан кейін Машка қақпасына көшірілді деп болжайды.
Машки қақпасы — Ниневиядегі ең үлкен қақпалардың бірі — қаланың ұлылығы мен күшінің символы болды. Қақпа 1970 жылдары қалпына келтірілді, бірақ 2016 жылы ИМ содырлары оларды бульдозерлермен қиратты.
Олар сондай-ақ Ирактағы исламға дейінгі бірнеше ескерткіштерді тонап, қиратып, оларды пұтқа табынушылықтың символы деп санады.
Ходрдың айтуынша, мәрмәр плиталар қақпаға орнатылған кезде, олар ішінара жерге көмілген, сол жерге көмілген учаскелер сақталған.
Ирак Мосул университеті мен АҚШ-тың Пенсильвания университетінің сарапшыларынан тұратын археологтар тобы Машка қақпасын ИМ бұзғанға дейінгі қалпына келтіру үшін жұмыс істеуде.
Иракта 10 мыңнан астам археологиялық жәдігерлер табылды.
Көршілес Сирияда да олар аз емес, соның ішінде ежелгі Пальмира қаласы, ондағы Бэл храмын да ИМ содырлары 2015 жылы қиратып кеткен.
Алайда Ирактың археологиялық орындары тек вандалдардан, содырлардан және контрабандашылардан зардап шекпеді.
2003 жылы АҚШ-тың Иракқа басып кіруінен кейін бұл жерді армия лагері ретінде пайдаланған кезде америкалық әскерлер мен олардың одақтастары Вавилонның қирандыларына зақым келтірді.
ЮНЕСКО-ның 2009 жылғы есебінде әскерлер мен олардың мердігерлері қалаға үлкен зиян келтіргені айтылған.
