Орталық Азия елдеріндегі діни радикализм мәселелері өзекті.
Дін – ұстай алсаң қасиетің, ұстай алмасаң қасіретің деген сөз қазіргі қоғамдағы діни ахуалдың өзектілігін айқындап тұр. Сонау тоқсаныншы жылдардың соңына таман әр елден елімізге ағылған діни топтардың өкілдері діни наным-сенімі берік қалыптаспаған мемелкеттің азаматтарының санасын улап, түрлі арбау жолдарымен қарамқатарына іліктірді, деп жазады Adyrna.
Қаптаған діни ағымдардың әлегінен шыға алмай адасқандардың ақыры не болғаны белгісіз. Діннің айналасындағы мұндай өзекті мәселе әлі де өз шешімін таба алмай келеді. Әсіресе, Орта Азия елдерінде діни радикализмнің мәселесі ушыға түсуде. Саясаттанушы Аман Мамбеталиев пікір білдірді.
Хамастың Палестин еліне кіріп, басқа саяси топтарды құртып, бүгінгі апатқа соқтырғанына небәрі 50 жыл керек бопты.
Дін атын жамылған біздің жұрт өз талабын бас орамалдан бастады. Демек, жеңін түре іске кіріскен шағын топ болса – бір деңіз; оған қосылар немқұрайды халық пен қасиет-мінезсіз билік болса, екі мен – үш деңіз, онды елдің ырысын көкке ұшыруға басқа шарт қажет емес.
Баяғыда айтқандай, мұндай топалаңныңа объективті және субъективті себептерін дайындып, тер төгудің де қажеті жоқ екен.
Сол баяға эксперт жұрттың сөзіне қарағанда, Хамасқа ұстаздық етіп отырған Иран жұрты Палестинаға аяқ басып кірген жоқ. Өз отанында отырып, теленұсқаушылығығын іске асыруда.
Қазіргі жағдай көрсетіп отырғандай Орталық Азия елдерінде радикализм мәселесі толық шешімін таппай отыр. Себебі, көрші елдерде радикализм факторлары кездесіп жатқанын байқаймыз. Ашық және бізге аян Ауғанстанға тәліптердің келіп, сол елдің заңдарын өзгертіп, шариғатқа бұрып, адам құқығын бұзуда. Әйелдер қауымы мен діні өзге тұрғындарға қысым көрсету кең етек алған. Қазір радикалдық ислам дінінің формасына келіп отыр. Біздің елімізде діни радикалдық пиғылдағы өзге де діндер бар. Ислам дінінен бөлек, әр түрлі ұйымдардыңда жұмысы да жүруде.
Қоғамда өз орындарын таба алмаған азаматтар осындай діни ағымдарға оңай кіріп, солардың құндылықтарын қабылдап, өздерін қоғамның қалыптасқан тұлғасы ретінде сезінеді. Олардың қауіптілігі өте жоғары. Өйткені, мұндай ұйымға кіргендер әртүрлі деструктивті саяси күштердің ықпалында кетіп, солардың құралына айналады. Сондықтан олар мемлекеттің саясатын өз зиянын тигізуі мүмкін.
Көп уақыт өте қойған жоқ. Мысалы, сириялықтарды еске алайық, біраз Қазақстанның азаматтарды сол елге кетті. Оларды да осындай деструктивті, діни форматтағы ағымдарға кіріп, психологиялық өзгерістерге ұшырады. Араларында бұл әрекеттің дұрыс еместігін біліп, психологиялық жағынан сауыққандар да бар.
Кейбір деструктивті сипаттағы діни ұйымдар мемлекеттің саясатын теріс бұрып отыр. Мысалы, мемлекеттік мектептерге бармау, мектептің білім бағдарламасына бойұсынбау, жоғары білім алмау, өздерін бөлек, жабық қоғам ашып, соның шеңберінен шықпау деген сияқты мәселе алаңдатуда. Олардың барлығы қоғамға, мемлекетке зиян. Ондай азаматтар қоғамнан өздерінің орнын таба алмаған соң сол өздері қалыптастырып алған қоғамның ішінен орындарын іздейді.
Орталық Азияда елдерінде жоғары діни білім алып жатқан азаматтар өте аз. Қырғызстан, Тәжікстан, Өзбекстан болсын білім жағынан қарама-қайшылықтар туындауда. Олар көбіне медресеге кейін шетелге білім алуға кетеді де сол жерде алдаудың арбауына түседі. Сөйтіп, деструктивті ағымның жетегінде кетеді. Елге оралған соң бұрынғы дәстүрлі қағидаларды бұзып, тек өзіне ғана керек хадистерді пайдаланады. Бұл да үлкен қауіп тудыратын тенденция.
