Неліктен рубльдің нығайғаны күмән тудырады және бұған Қазақстан Ұлттық Банкінің қандай қатысы бар? Бұл туралы «Қоғамдық мәселелерді талдау орталығы» қоғамдық қорының директоры Меруерт Махмутова айтты.
ҚР Ұлттық Банкінде (ҰБ) рубль/теңге бағамына ең алдымен теңге мен рубль долларға қатысты жеке өзін қалай ұстайтыны әсер етеді. Әлемдік нарықтарда рубль долларға қатысты нығаюда, сондықтан рубль/теңге бағамы өсуді жалғастыруда. Бірақ «Қоғамдық мәселелерді талдау орталығы» қоғамдық қорының директоры басқаша пікірде.
Ұлттық Банк рубль нығайып жатқан әлемдік нарықтарды қайдан көрді екен? Рубльдің нығаюы — бұл Ресей ішінде пайдалану үшін ойлап табылған өтірік әңгіме. РФ Орталық Банкінің осы бағамымен ешкім валюта сатып ала алмайды,
деп түсіндірді Меруерт Махмутова.
Дегенмен рубльдің нығаюына бірнеше себеп бар.
- Мұнай мен газдың жоғары бағасына қарамастан, Ресейге көмірсутектерден түсетін валюта ағыны тоқтап қалмайды, АҚШ, ЕО эмбарго туралы ұзақ ойланып, кезең-кезеңімен енгізуге келісті.
- Сонымен бірге, Ресей Федерациясының Орталық Банкі резидент еместерге акциялар мен облигациялар бойынша дивидендтер төлеуге тыйым салды, осыған байланысты бұрынғыдай шетелге валюта ағыны тоқтады.
- Экспорттаушылардың валюталық түсімін міндетті түрде сату талабы жұмыс істейді.
- Санкцияларға байланысты Ресейге импорт көлемі азайды. Тиісінше, импортқа валюта шығыны бұрынғыға қарағанда аз.
- Ресей Федерациясының Қаржы министрлігі 2025 жылға дейін бюджет ережесін қолданудан бас тартты. Бұрын шығыстарға тек базалық мұнай-газ кірістері ғана жіберілетін. Кесу бағасы ғана қолданылатын, ал барреліне 44-45 доллардан жоғары барлық қаражат валюта сатып алуға бағытталды және ҰӘҚ-ға аударылды. Қазір шығындар өсуде және ереже жұмыс істемейді.
Қоғамдық мәселелерді талдау орталығының директоры Ресейдің Украинаға қарсы соғысы басталғаннан бері күрт девальвациядан кейін долларға қатысты теңге нығайды деп санайды. Көмірсутектерден түсетін табыс жоғары, импорт та дәл сол себеппен қысқарды, өйткені соғысқа дейін әлемдік нарықтардан импорттың басым бөлігі Қазақстанға Ресей арқылы өткен, оған қоса ол ЕАЭО бойынша әріптес елдерге және ресейлік тауарларға экспортқа эмбарго салған.
Осыған қарамастан, неліктен рубльге қатысты теңгенің күрт төмендеуі байқалады — қазір рубль 10 теңге бағамына жақындады? Біздің Ұлттық Банк Ресей экономикасына қолдау көрсетіп жатқан сияқты. Басқаша түсінік менде жоқ,
деп атап өтті Меруерт Махмутова.
Рубльді теңгеге ауыстыра отырып, ресейлік заңды және жеке тұлғалар бұрынғыға қарағанда екі есе көп теңге алады және осы жақтан доллар сатып алады. Қазақстанда рубльдік қолма-қол ақшаның өсуі кең етек жайып келеді. Қазір банктер шектеу шараларын қабылдауға мәжбүр.
Алайда олардың тиімділігіне күмәнім бар. Менің ойымша, Ұлттық банкке әлемдік нарықтарда рубльдің нығаюы туралы ақымақ сылтаулар ойлап табудың орнына теңгені сақтап қалу бойынша шұғыл шаралар қабылдау қажет,
деп қорытындылады Меруерт Махмутова.
