Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша биыл қазанның қорытындысы бойынша елімізде сүт өнімдерінің бағасы бір жылда 28,2% өскен.
- ауыз сүті — 28,3%,
- сүт консервілері — 39,2%,
- ашытылған сүт өнімдері — 29,2%,
- йогурт — 36,5%,
- айран — 19,7%,
- қаймақ — 33,6%,
- сүзбе — 14,8%,
- қатты ірімшік — 31,4% қымбаттады.
Өңірлік тұрғыда сүт өнімдері бағасының өсуін Маңғыстау облысының тұрғындары қатты сезінді: жылына + 42,2%. Көшбасшы үш өңірдің қатарына Қарағанды облысы (+31,6%) мен Шымкент (+31,3%) кірді.
Биыл қаңтар-қазан айларында сүт өнімдерін өндіру 396 млрд теңгеге жетті. Бұл былтырғымен салыстырғанда құндық мәнде 15,8% артық.
Сүт пен сүт өнімдерінің осынша қымбаттауына не әсер етті? Бұл сұраққа Қазақстанның Сүт одағының өкілі Дінмұхамед Айсаутов Tengrinews.kz порталына жауап берген. Айтуынша сүттің қымбаттауына бірнеше фактор ықпал етеді.
«Бізде өңдеуге өндірілетін барлық сүттің шамамен 70 пайызы жеке қосалқы шаруашылықтардан, жеке шаруалардан келеді. Бізде өндірілмейтін жем-шөп, дәрумендердің бағасы өсуде. Жем-шөптің қымбаттауына байланысты жеке қосалқы шаруашылықтарға мал ұстау тиімсіз болады. Яғни, ауылда, жеке қосалқы шаруашылықтарда сүт өндірісінің төмендеуі байқалады. Оларға сүт өндіру тиімсіз болады. Батыс Қазақстанда былтырғы жұтқа байланысты жағдай нашар. Шикі сүттің бағасы қымбатырақ. Шөбі мен суы көп аймақтарда, әрине, баға сәл төмен болады»,
дейді Айсаутов.
Сүтті қабылдап алатын өндірушілер үшін де бағалар көтерілді, бірақ жем бағасы сияқты емес.
«Екінші фактор — айран мен сүт құйылатын қаптама негізінен импорт өнімі. Біз мұның бәрін қатты валютаға, долларға, еуроға, рубльге сатып аламыз. Ал өнімді сату теңгемен жүріп жатыр. Тиісінше, айырбас бағамына байланысты бағалар өсуде. Бізге азық-түлік тауарлары мен компоненттер көбіне Ресейден келеді. Ресейден әкелінген барлық зат, рубльдің нығаюына байланысты қымбаттады. Бұл қымбаттаудың екінші факторы», — деп қосты сарапшы.
«Үшіншісі — қысқа қарай сиырлар аз сүт береді, ал сапасы салыстырмалы түрде нашар болады. Өйткені шөп азаяды. Сондықтан сүт қыста қымбаттайды. Бұл үшінші фактор», — деді Қазақстанның Сүт одағының өкілі.
«Төртінші фактор — сүт табынының азаюы. Жем-шөбі үшін сиырларды ұстау тиімсіз, сондықтан адамдар малды сойып, сүт бизнесінен шығады, өйткені мал ұстау тиімсіз болады», — деп қосты ол.
Сарапшы сонымен қатар мәселені шешу жолдарын атады.
«Шешім — қаптаманы ел ішінде өндіру, импортқа тәуелділікті азайту, тек қаптамаға ғана емес, басқа да компоненттерге. Екіншісі — жем өндірісін ұлғайтуды ынталандыру, ал жем тек сиырларға ғана емес, құс фабрикаларына да және т.б. қажет. Бізге субсидиялар қажет, олар бар, бірақ тиімді емес, оларды қайта қарау керек. Қазір ауыл шаруашылығы министрлігі жаңа субсидиялар беріп отыр, бірақ сауыншыларды қанағаттандырмайды, барлық аспектілер қарастырылмаған. Әсіресе сары май туралы көптеген сұрақ бар. Қолдау, шаруаларды субсидиялау арқылы мал басының азаюын тоқтату керек»,
деп есептейді Айсаутов.
Сүт одағының мәліметтері бойынша, Қазақстан сүтке деген қажеттілікті 70 пайызға жабады және өнімнің шамамен 30 пайызы экспортталады.
«Бізде қайта өңдеушілер көп, ал шикізат аз. Тиісінше, техникалық регламенттің талаптарына сәйкес келетін сапалы шикі сүтті өндіруді барлық жолдармен ынталандыру қажет. Өйткені, біздің ауылда өндірілетін сүт сапа мен қауіпсіздік бойынша техрегламент талаптарына сәйкес келе бермейді, оны кейде өңдеу мүмкін болмайды. Мұнымен де жұмыс істеу керек», — деп қорытындылады сарапшы.
