Белгілі қытайтанушы Әділ Кәукенов «қоршалған бекіністегі өмір» туралы ойлардың қаншалықты қауіпті екенін және аймақтық ынтымақтастықты дамытудың қаншалықты пайдалы екенін түсіндірді.
Кәукенов өзінің телеграм-арнасында Қытайдан неге қорықпау керек деген сұраққа жауап берді.
Әлемдік дағдарыстар және аймақтық ынтымақтастық
«Соңғы жылдардағы оқиғалар – шектеулерге толы пандемия, енді қарқын алып келе жатқан америка-қытай бәсекелестігі, санкциялар соғысы, Шығыс Еуропа дағдарысы – осының бәрі ғалымдардың бұрыннан айтып келе жатқан аймақтандыру процестері енді қарқын алып келеді деген ойға жетелейді.
Бұл түсінікті: көршілік принципі – бұл аймақты дамыта алатын жалғыз құрал. Бұл ретте Қытаймен қарым-қатынас бүкіл Орталық Азияны дамытудың маңызды бөлігі болып табылады. Тек осы тұрғыда ғана Орталық Азияның әлемдік экономиканың өсуінің екі драйвері – Азия мен Еуропа арасындағы ең ірі құрлық көпірі ретіндегі артықшылықтарын іске асыруға болады.
Сондықтан «Орталық Азия – Қытай» саммиті әлемдік БАҚ-тың қызығушылығын тудырғаны таңқаларлық емес. Оның нәтижелері саммиттің босқа өтпегенін көрсетті: көптеген құжаттарға қол қойылды, инфрақұрылымдық және технологиялық жаңа жобалар басталды.
Стереотиптерден биік болу керек
Қытай ОА-мен көршілес болу көптеген мүмкіндіктер ашатынын жақсы түсінеді. Сонымен қатар, Орталық Азия үшін де Қытай – орасан зор қытай нарығына да, бүкіл Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Азияға да апарар үлкен жол. Және экспансия туралы алаңдаушылық жайлы айтқанда, заманауи әлемнің талабын түсінген жөн: стереотиптерден жоғары болу керек.
Бейбіт дамудың баламалары жоқ, және Орталық Азия елдері саяси және жоғары экономикалық деңгейде мұны түсінеді, сондықтан бүкіл Еуразия континентінің экономикалық құрылымын өзгертетін жобалар туралы көптеген меморандумдар мен келісімдерге қол қоюда. Бір кездері теміржол жолдарына қатысты алаңдаушылықтар болған. Бірақ бүгін, мысал ретінде Қазақстанды алатын болсақ, Қытайдың Иу қаласынан Қазақстан аумағы арқылы Еуропаға пойыздар қатынайтынын көріп отырмыз.
Біз қоршауда емеспіз
Мұндай жобалар ақша, валюта ағынын әкелді, жаңа жұмыс орындарын құрды және аталмыш қадамдар қоршалған бекініс туралы ойларға қарағанда әлдеқайда жақсы. Сонымен қатар, «Қытай – Орталық Азия» форматының өзі өңірдегі сенімнің жаңа кезеңін көрсетеді, өйткені елдер өзара іс-қимылды үйлестіре отырып, ҚХР-мен екіжақты емес, көпжақты форматта байланысады. Бұл көрші елдердің не істеп жүргеніне, қандай жобаларды жүзеге асырып жатқанына және олардың бастамалары басқа мемлекеттердің мүдделеріне әсер етпейтініне байланысты аймақтағы алаңдаушылықты жояды. Яғни, біз көріп отырғандай: үлкен аймақтық жобаларды бірлескен жұмыс арқылы жасауға болады және олардың пайдасы да көбірек болары анық».
