Русская редакция
Уведомление
Соңғы жаңалықтар
2,5 пайыздық кредит қашан беріле бастайтыны айтылды
02.02.2023
Алматыда жаңа “Сергек-Патруль” 50-ден астам бұзушылықты анықтады
02.02.2023
Адамдарды kolesa.kz арқылы алдаған алаяқ ұсталды
02.02.2023
Прокурор журналист Махамбет Әбжанды 11 жылға түрмеге қамауды сұрады
02.02.2023
Елімізде мақта-мата өндірісі 43,6% төмендеді
02.02.2023
Aa
Поиск

Категории

  • Cалық
  • Атақ және ақша
  • Әлеуметтік желіге шолу
  • Басты жаңалықтар
  • Білім
  • Видео
  • Галерея
  • Ғылым
  • Денсаулық
  • Дін
  • Инсайдер
  • Қоғам
  • Маңызды
  • Оқиға
  • Руханият
  • Саясат
  • Спорт
  • Теңге бағамы
  • Шетел басылымына шолу
  • Шолу
  • Экономика
Рус
Aa
  • Теңге бағамы
  • Галерея
  • Ғылым
  • Инсайдер
Поиск
  • Галерея
  • Басты жаңалықтар
  • Денсаулық
  • Инсайдер
  • Ғылым
  • Шетел басылымына шолу
  • Бiлiм
  • Қоғам
  • Саясат
  • Спорт
  • Басты жаңалықтар
  • Экономика
Подписывайтесь на нас
Globalnews > Рубрики > Қоғам > Қазақ неге қоян жылынан қорқады?
Қоғам

Қазақ неге қоян жылынан қорқады?

Жансая Талипова
Жансая Талипова 29.12.2022
Обновлено 30.12.2022 в 02:12
Поделиться
Фото: ашық дереккөзден
Поделиться

Қоян жылы – жыл санау бойынша Барыс жылынан кейін келетін төртінші жыл. 12 жылда бір рет қайталанып отырады. Қоян жылы уайым-қайғы артта қалатын, адамдар үшін тұрақты, тыныш жыл болмақ. Дегенмен бұл жыл қазақ тарихында бейнетімен, ауыр жағдайларымен есте қалғаны мәлім. Себебі жұттың көбі қоян жылында болған.

Тарихқа үңілсек, 1867-1868 жылдардағы «жалпақ қоян» жұты, 1879-1880 жылдардағы «үлкен қоян» жұты, 1891-1892 жылдардағы «кіші қоян» жұты, 1915-1916 жылдардағы «тақыр қоян» жұты болып, бүкіл қазақ даласында мал қырылып, ел аштыққа ұшыраған.

Осылардың ішінде ең ауыр соқ­қаны «Ұлы қоян жұты» болса керек. Онда Батыс Қазақстан, Орталық Қазақстан, Оң­түс­­тік Қазақстанды бұрын-соңды бол­маған жұт жайлап, Оралда – 80 пайыз, Ырғыз бен Торғайда – 59 пайыз, Сырда­рияда 56 пайыз мал қырылған.

1933 жылдың басында бұрын болған 40,5 миллион бас малдың 4,5 миллионы қалғаны анықталды.  

1900 жылдан бері 11-12 жыл бір мүшел қоян жылы өтті. Соған қарасақ жұттар болды, мал қысырап қалды. Қалың қар жауды, жылқы, сиырлар өріске жайыла алмай үлкен жұт болған. Содан кейін қоян жұт, қорқақ жыл деген түсінік бар. Бұл жылда сақ болу керек деп сақшылар да, халқымыз да жем-шөпті қораға қалыңдап сақтап, сақсынған,

деді жазушы-этнограф Болат Бопайұлы.

«Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» оқиғасы болған 1723 жыл да қоян жылы болатын.

1951 жылы 18 қазанда Семей полигонында уран бомбасы сынақтан өткізілді. Ал 1963 жылдан бастап халықаралық келісім бойынша жарылыстар тек жер астында жүргізіле бастады.

1987 жылдың маусым айында 1986 жылғы 17-18 желтоқсан күнгі Алматыдағы оқиғаға қатысқан жүзге жуық азамат бас бостандығынын айыру, ал Қайрат Рысқұлбеков ату жазасына кесілді.

1903 жылы Патша өкіметі  Петропавл, Павлодар және Семей уездерінде беделді, көзі ашық қазақтардың үйіне тінту жүргізеді. Бірқатар қазақ зиялылары осы қуғын-сүргінде діни сенім- нанымы үшін Сібірге жер аударылған.

2011 жылы да қоян жылы болған еді. Бұл жылы Маңғыстауда жаппай тәртіпсіздік, Ақ­төбе, Атырау, Таразда, Алматы облысында лаңкестік оқиғалар болып, Оралда үш ауылды су басты.

Сондай-ақ ел арасында қоян жылы қыс қатты болады деген түсінік бар. Ал жазы өте мамыражай, шөбі шүйгін болады.

Қазақтың байырғы есепшілерінің тарихта қалған жылнамалық ауа-райын болжау есептерінде биылғы Қоян жылы қаңтардың 20-25, ақпанның 15-20 аралықтарында солтүстік жақтан қатты боран болуы мүмкін. Оңтүстік жақ бірде ысып, бірде жылып тұрады деп болжайды.

Ал шығыс елдері таным-түсінігінде қоян адамға сәттілік алып келеді. Сондықтан бастаған іс берекелі болады деп топшылайды.

Мамандардың айтуынша, қоян – өте бейбіт жануар. Олар сүйіспеншілікті, қамқорлықты жақсы көреді. Стресске шыдамайды және өзіне түсініксіз дүниелерден қорқады. Сондай-ақ олар өте жиі балалайды. Сондықтан бұл жыл отбасын құруға, сәбилі болуға оңтайлы.

ТЕГи: Главное, Қазақстан
Жансая Талипова 29.12.2022
Поделиться этой статьей
Facebook Twitter Whatsapp Whatsapp Telegram
Оставить комментарий

Добавить комментарий Отменить ответ

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

Недавние посты

  • 2,5 пайыздық кредит қашан беріле бастайтыны айтылды
  • Алматыда жаңа “Сергек-Патруль” 50-ден астам бұзушылықты анықтады
  • Адамдарды kolesa.kz арқылы алдаған алаяқ ұсталды
  • Прокурор журналист Махамбет Әбжанды 11 жылға түрмеге қамауды сұрады
  • Елімізде мақта-мата өндірісі 43,6% төмендеді

Недавние комментарии

  1. Жұбаныш Айтжанов к О, тоба! Қазақтың билігі шпиондардың қолында ма?

Вам также может понравиться

Қоғам

Алматыда жаңа “Сергек-Патруль” 50-ден астам бұзушылықты анықтады

02.02.2023
Қоғам

Адамдарды kolesa.kz арқылы алдаған алаяқ ұсталды

02.02.2023
Қоғам

Прокурор журналист Махамбет Әбжанды 11 жылға түрмеге қамауды сұрады

02.02.2023
Экономика

Елімізде мақта-мата өндірісі 43,6% төмендеді

02.02.2023

Жоба жайлы

Әлемдік оқиғалар палитрасында Қазақстанның ең маңызды жаңалықтарын Global News-тан біліңіз

Бізге жазылыңыз

Жаңа мақалаларымыз туралы бірден ақпарат алып отыру үшін жазылыңыз

Email

© GlobalNews 2022. Барлық құқығы қорғалған.

Removed from reading list

Отменить
Welcome Back!

Sign in to your account

Забыли пароль?