Жамбыл, Түркістан, Қызылорда облыстарының аграршылары құрғақшылықтан зардап шегуде. Су тапшылығы мәселесі қант қызылшасы, жүгері, пияз, сәбіз, қырыққабат, картоп дақылдарына әсер етті. Сондай-ақ, майлы дақылдар мен жоңышқа түріне. Құрғақшылыққа байланысты бұл көкөністер қатары қымбаттауы мүмкін. Ал тұрақтандыру қорлары тапшылық туындаған жағдайда халықтың қажеттіліктерінің тек 10%-зын жаба алады, деп жазды LS агенттігі.
Алдын ала деректер бойынша, залал сомасы 3,5 млрд теңгеге бағаланады.
Көптеген аймақтарда арық суаруды қолдануды жалғастыратынын еске салды. Нәтижесінде, жол бойындағы судың көп бөлігі жерге сіңеді немесе техникалық ақауларға байланысты егіске жетпейді.
Жоғарыда аталған проблемаларды жою үшін жаңа заманауи технологияларды енгізуді ұсынып отыр мамандар. Қазақстанда су инфрақұрылымына мониторинг жүргізу қажет. Атап айтқанда, өңірлерде фермерлер арық жүйелерін пайдалануды жалғастырып және тамшылатып суару жобаларын жүзеге асырып жатқан немесе жаңбырлатқыш машиналар орнатылған әрбір облыс бойынша ақпарат қажет.
Оның айтуынша, бұл жұмыс шамамен екі айға созылуы мүмкін және жаңа маусымға қарай суды тұтыну 30-40%-ға азаяды.
Алайда сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайту үшін бүкіл процесті цифрландыру маңызды шарт болып табылады.
Қауымдастық өкілі су инфрақұрылымын құруға инвестиция салу үшін фермерлерді қаржыландыруды ұсынады. Бұл ретте сарапшы ауыл шаруашылығы министрлігінің суару және жаңбырлату машиналарын сатып алу бойынша субсидиялау бағдарламасы бар екенін атап өтті.
Мысалы, шетелдік суару машинасының құны $140 мың, ал түрік немесе қытай суару машинасының құны – $70 мың қазіргі уақытта түрік және қытай өндірісінің суару машиналарына субсидияны 1 гектарға 300 мың теңгеге дейін азайту туралы ұсыныс шығарылды. Қазір бұл өлшем 1 гектарға 800 мың теңгені құрайды. Егер сіз арзан суару машиналарын сатып алсаңыз, сәйкесінше, мұндай машиналарды фермер көбірек сатып ала алады, нәтижесінде бюджетке түсетін жүктеме азаяды, бұл фермерге де, мемлекетке де тиімді.
Жамбыл облысында да су тапшылығына байланысты егін жинау қазан айынан басталатын жүгері өнімі зардап шегуі мүмкін екенін айтты. Сонымен қатар, облыста шамамен 11 мың гектар алқапқа қант қызылшасы егілген. Қазір егістіктен 4 мың гектарға жуық қызылша жинау қалды. Бірақ қалыптасқан жағдайға байланысты өнімділік төмендейді.
Осыған байланысты қант қымбаттауы мүмкін.
Дәл осындай жағдай екі рет суаруды қажет ететін пиязбен байланысты.
Су тапшылығы мәселесін шешу үшін сарапшы ұңғымаларды бұрғылауды ұсынады. Соңғы жылдары мемлекет фермерлерге жер асты сулары бар ұңғымаларды бұрғылау шығындарының тек 50%-ын қайтарады. Сонымен қатар, 2015 жылы бұл көрсеткіш 80%-ды құрады.
Сонымен қатар, Жамбыл облысы Қырғызстаннан келетін суға 80-85% тәуелді екенін түсіндірді. Бірақ биылғы жылы өңірде және көрші елде ауа-райы қолайсыз болды. Нәтижесінде Киров су қоймасының қоры тек 2 тамызға дейін жеткілікті болды.
Қырғыз су қоймасында су таусылды. Бұл «Қазсушар» тарапынан судың дұрыс бөлінбеуіне байланысты орын алды. Су қоймасының сыйымдылығы шамамен 530 млн текше метрді құрайды және жыл сайын бұл көлем қыркүйекке дейін созылды.
Бұған дейін, «Қазсушар» РМК Жамбыл филиалында Талас өзенінің суы аз болғандықтан, сондай-ақ, қалыптан тыс ыстық және құрғақ ауа райының салдарынан Қазақстанға Киров су қоймасынан вегетациялық кезеңнің шыңына су ағызу жеткіліксіз болғандығы хабарланған болатын. Олардың ақпараты бойынша, Қазақстанға су қоймасынан 1 тамызға дейін секундына 45 текше метр шығынмен ағызуды қолдау туралы шешім қабылданды, бұл ретте Талас бөгетіне секундына 30 текше метр су ғана келіп түсті. Жалпы, Талас өзеніне ілінген алқаптардың су тапшылығынан келтірілген залал шамамен 560 га құрады (шамамен 26 мың гектар алаңға шарттар жасалды, яғни егіннің 99%-ға жуығы сақталған).
Естеріңізге сала кетейік, экология және табиғи ресурстар министрі Зульфия Сүлейменова Қазақстанның оңтүстігінде су тапшылығымен сындарлы жағдай туындағанын, сондай-ақ, ылғалды көп қажет ететін дақылдардың егінін азайтуға шақырды.
