Түркістан облысы Сарыағаш ауданында еңбек мигранттары сотталуда. Олар Тәжікстан мен Өзбекстаннан табыс табуға келіп, арнайы тіркелмеген. Шекарашылар мигранттардан құжаттарды алып, істерін сотқа жіберді. Сот әкімшілігі күніне кемінде 150 іс қаралатынын және оларды тіркеуге үлгермейтінін айтады. Бұл туралы Azattyq хабарлады.
Түркістан облысы Сарыағаш ауданының әкімшілік істер жөніндегі мамандандырылған сотында 400-ге жуық мигрант сотқа тартылады.
Өзбекстанның Жизақ қаласынан келіп, Талдықорған қаласында жалданып жұмыс істеген Мұратхон Жалолов Сарыағаш ауданының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған сот шешімін 11-күн күтуде. Оның айтуынша, «Жібек жолы» шекара бекетінде шекарашылар оның заңсыз жүргенін анықтап, ісін сотқа жолдаған.
Құрылыста жұмыс істеймін. Сәуір айында Талдықорғанда делдалдар арқылы жұмысқа рұқсат алуға құжат тапсырдық. Бізге үш айға рұқсат берілгенін айтты. Үш айдан кейін қайта тіркелгіміз келді, бірақ бізге шектеу аяқталды деп айтылды. Біз басталған істі тастай алмадық,
дейді ол.
Жалолов әріптестерімен бірге сот ғимаратына жақын үйдегі бөлмені жалға алған. Осылайша сот шешімін күтеді.
Сот шекарашылар құжаттарды әлі жеткізген жоқ дейді. Тағы қанша күтуге болады?! Бүгін ұлымның үйлену тойы, ал мен шекарадан өте алмай жүрмін. Мені жер аударып жіберсе екен,
дейді Жалолов.
Өзбекстандағы Хорезм облысының Үргенші тұрғыны Жасур Шарипов 2022 жылы Қазақстанда заңсыз жұмыс істегені үшін 83 мың теңге айыппұл төлеген. Биыл ол Қазақстанға Қырғызстан арқылы кіріп, құрылыста жұмыс істеген. Жақында анасының денсаулығы күрт нашарлағандықтан, еліне қайтуы керек болған.
Келгеніме бір ай өткен жоқ. Мен құжатымды тіркеуге үлгермедім. Анамды көру үшін жұмыстан сұрандым. Үш күн бойы сот шешіміне қол жеткізе алмай жүрмін. 3 қарашада анам қайтыс болды. Мен жерлеуіне бара алмай қалдым. Егер айыппұл болса, төлеуге дайынмын. Депортацияласа да, келісемін. Сот шешім қабылдасын. Мұнда біздің жан-айқайымызды еститін біреу бар ма?!,
деді мигрант.
Сот ғимаратының алдында тұрған мигранттарға хатшылар шығып, он шақты адамның есімін атап, шақырады. Кезекте тұрғандардың барлығы дерлік – Өзбекстан мен Тәжікстан азаматтары. Олардың кейбіреулері заң бойынша жұмыс істеу үшін үш айға тіркеліп, бірақ бес-алты ай жұмыс істеген. Кейбірі мүлдем тіркелмеген. Қазір мигранттар көшеде түнеп, әр жерде тамақтануға мәжбүр.
35 жастағы Тәжікстан азаматы 2012 жылдан бастап Алматыда үй жинау, аула сыпыру, ыдыс-аяқ пен еден жуу арқылы күн көретінін айтты. Тамыз айында тіркеу мерзімі аяқталғаннан кейін ол денсаулығына байланысты құжаттарды қайта тапсыра алмаған.
Тәжікстанда жұмыс жоқ. Жалақы төмен. Егер Қазақстанның ақшасымен есептесек, онда айлық жалақы 40-50 мың теңге ғана. Бұл өмір сүруге әрең жетеді. Ал мұнда айына 300 мың теңгеге дейін ақша табуға болады. Қазақстанда жұмыс істегеннің арқасында Тәжікстанда үй сатып алдым,
дейді ол.
Ал қарақалпақстандық әйел күйеуімен бірге Алматы облысының Есік қаласында жұмыс істеген. Күйеуі құжаттарды рәсімдепті, ал ол осы уақыт ішінде тіркеусіз жүрген.
Менің үш балам бар. Олардың екеуі – мектеп оқушылары. Мен балаларды ата-анамызға қалдырдым, ал күйеуім екеуміз Қазақстанда жұмыс істейміз. Басқа не шара бар, өмір сүру керек. Нүкісте жалдамалы жұмысшы болсаң, күніне бес мың сум (190 теңге) төлейді. Бұл азық-түлік пен коммуналдық қызметтерді төлеуге жетпейді. Ал Қазақстанда кемінде 5-10 мың теңге төленеді,
дейді ол.
Сот шешімінін ерлі-зайыпты төрт күн бойы күтуде. Олар көлікте түнеп, ақшаны үнемдеу үшін нан мен сумен қоректенеді.
Кеше мұнда ыстық палау дайындалып, мың теңгеге сатылды. Біз ыстық тамақ жегіміз келсе де, ақшамызды аядық. Шешімді қанша күтуге тура келетінін білмейміз. Біз мың теңгені үнемдеп, күні бойы азық-түлік сатып аламыз,
дейді Қарақалпақстаннан келген әйел.
Сарыағаш аудандық әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған сотының ақпараты бойынша, 10 қазаннан бастап сот «Жібек жолы» шекара бекетінен сотқа жеткізілген бес мыңнан астам шетел азаматтарының істерін қарады. Мыңға жуық іс тіркелген.
Істер санының шамадан тыс артуына байланысты Сарыағаш ауданының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған соты толық жұмыс күніне көшіп, демалыс күндері де жұмыс істейді. Сонымен қатар сот Түркістан облыстық сотының қызметкерлерін де тартқан.
Сарыағаш ауданының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған сотының төрағасы Берік Қайыпов шетелдіктердің әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің «шетелдіктің немесе азаматтығы жоқ адамның Қазақстан Республикасының халықтың көші-қоны саласындағы заңнамасын бұзуы» бабы бойынша жазаланатынын айтты. Заңсыз мигранттар, әдетте, 86 мың теңге көлемінде айыппұл салады немесе елден шығарылады.
Қазан айынан бастап күніне 200-300 іс келіп түседі. Келіп түскен істерді бір күнде қарап, шешім қабылдау қажет. Іс өте көп. Оларды тіркеп үлгермей жатырмыз. Қазіргі уақытта 800-ге жуық іс тіркелуді күтуде. Қылмыскерлердің арасында әйелдер мен кәмелетке толмағандар бар,
деді Берік Қайыпов.
2008-2013 жылдары Сарыағаш ауданының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған соты жылына шетелдік азаматтарға қатысты 10-13 мың істі қарады. Содан кейін істер саны азайды. Биыл шамадан тыс артып кеткен. Жыл басынан бері қаралған істер саны сегіз мыңнан асты.
Сотта әкімшілік істер санының өсуі Сарыағаш ауданындағы «Жібек жолы» шекара бекетімен байланысты.
Сарыағаш – Қазақстанның оңтүстігіндегі Өзбекстанға ең жақын аудан. Онда «Жібек жолы» Қазақстан-Өзбекстан шекара пункті орналасқан. Сарыағаш қаласында 40 мыңнан астам адам тұрады.
